“Khi không sống trong hoàn cảnh của người khác, ai cũng nói rất hay” – câu nói đơn giản nhưng lại đầy chạm tới hiện thực. Trong xã hội ngày nay, việc đưa ra nhận xét, lời khuyên hay phán xét cuộc sống người khác dường như quá dễ dàng. Nhưng điều chúng ta quên mất là: mỗi người đều đang mang trên vai một cuộc sống riêng mà người ngoài không thể hiểu hết.
Thật dễ để nói “Cố lên”, “Chỉ cần mạnh mẽ là được”, hoặc “Tại sao không làm khác đi?”, khi ta không phải là người đang sống trong hoàn cảnh đó.
Những câu nói tưởng chừng như động viên đôi khi lại vô tình trở thành một dạng áp lực tinh thần, bởi vì người nói không phải là người đang phải chịu đựng.
Chúng ta không biết người đó đã phải vượt qua bao nhiêu đêm không ngủ, bao nhiêu sự cố gắng trong lặng lẽ, bao nhiêu lần muốn buông bỏ. Chúng ta chỉ thấy một phần rất nhỏ – những gì họ để lộ ra. Và từ phần rất nhỏ đó, nhiều người đã vội vàng đưa ra những lời “rất hay”.
Hãy thử tưởng tượng bạn đang rơi vào một tình huống khó khăn: tài chính eo hẹp, gia đình rạn nứt, sức khỏe tinh thần cạn kiệt. Khi đó, những lời như “Chỉ cần suy nghĩ tích cực lên là được” nghe không khác gì một sự phủ nhận nỗi đau của bạn. Vì thế, sự cảm thông luôn giá trị hơn lời khuyên sáo rỗng.
Tất nhiên, không phải ai nói ra lời khuyên cũng có ý xấu. Nhưng điều quan trọng là: liệu họ có đủ hiểu để khuyên đúng lúc, đúng cách hay không? Một câu nói vô tình nhưng thiếu sự thấu hiểu, đôi khi gây tổn thương còn nhiều hơn cả im lặng.
Đồng cảm không phải là chia sẻ kinh nghiệm của bản thân, mà là khả năng ngồi xuống và lắng nghe mà không phán xét.
Lời kết
Trước khi phán xét, hãy tự hỏi: nếu là mình, liệu mình có thể làm tốt hơn họ không?
Nếu không chắc câu trả lời, có lẽ điều tốt nhất là giữ im lặng, hoặc trao một ánh nhìn hiểu chuyện hơn.
Ai cũng giỏi nói khi không phải là người gánh chịu hậu quả. Nhưng người tử tế thật sự sẽ chọn cách hiểu thay vì áp đặt, chọn lắng nghe thay vì dạy bảo. Và chính điều đó làm nên sự khác biệt.